Planeta ziemia

ZIEMIA

Położona w układzie słonecznym Ziemia to niezła kula, właściwie to spłaszczona kula czyli geoida:

Promień równikowy 6378,1 km

Promień biegunowy 6356,7 km

Obwód równika 40075,0 km

Obwód południkowy 40007,4 km

Powierzchnia 510,0 mln km²

Objętość 1,083 x 10(12) km³

Masa 5,975 x 10(24) kg

Porusza się całkiem żwawo:

Okres obrotu wokół osi

– 23 godz 56 min 4,09 sek

Okres obrotu wokół słońca

– 365 dni 5 godzin 48 minut 45,9 sek

Nachylenie płaszczyzny równika do płaszczyzny orbity ziemi

– 230 26’ 21’’

Średnia prędkość ruchu obrotowego na równiku

– 463,8 m/sek (1670 km/godz)

Średnia prędkość ruchu Ziemi po orbicie

– 29,6 km/sek (106 600 km/godz)

KONTYNENTY

Kontynenty to podstawowe (obok oceanów) jednostki podziału świata – określają wydzielone obszary lądu.

Jedynie z przypadku Antarktydy, wyraźnie oddzielonej od pozostałych lądów, nie istnieją żadne kontrowersje co do uznania jej za kontynent. W przypadku pozostałych kontynentów istnieją wyraźne kontrowersje. Dotyczą one nawet liczby kontynentów.

Różnice zdań występują już w przypadku próby określenia czy mamy do czynienia z jednym kontynentem obejmującym Europę i Azję – Eurazja czy też są to dwa osobne kontynenty.

Jeżeli rzecz oceniać z punktu widzenia geografii fizycznej, Europa i Azja to jeden kontynent. Wyodrębnienie dwóch jednostek jako oddzielnych kontynentów jest głównie uwarunkowane historycznie (podział taki podał już na przełomie VI/V w p.n.e. grecki geograf, Hekatajos z Miletu). Dlatego zarówno w atlasach jak i opracowaniach popularnonaukowych sankcjonuje się podział na dwa osobne kontynenty. Tak więc granica pomiędzy Europą a Azją jest umowna. Są liczne kontrowersje co do jej przebiegu bowiem nie jest ona w całości naturalna. Od północy biegnie od Zatoki Bajrackiej Morza Karskiego wzdłuż rzeki Bajdarata a najważniejszy jej fragment stanowi pasmo gór Ural (zaliczane do Europy), dalej granica biegnie rzeką Ural do Morza Kaspijskiego (według innej wersji wzdłuż rzeki Emby do Morza Kaspijskiego). Dalej najczęściej przyjmuje się, że granica ta biegnie wzdłuż północnych podnóży Kaukazu pozostawiając te góry w Azji (według innego wariantu granica ta biegnie głównym grzbietem Kaukazu) i dalej do Morza Azowskiego. Następnie przecina Morza Czarne oraz cieśniny Bosfor i Dardanele.

Jedyna granica lądowa Afryki to granica z Azją i biegnie ona na odcinku 120 km przez Przesmyk Suezki częściowo wzdłuż kanału Sueskiego a częściowo przez leżące tam jeziora (Manila, Timsah, Wielkie i Małe Gorzkie).

Europę, Azję i leżącą blisko Afrykę określa się mianem Starego świata (znanego w czasach starożytnych) w odróżnieniu od odkrytego znacznie później Nowego Świata (lądy półkuli zachodniej – Ameryka Północna i Południowa).

Kolejna kontrowersja dotyczy podziału Ameryki. Zazwyczaj wyróżnia się Amerykę Północną i Południową a linia podziału biegnie przez Przesmyk Panamski. Istnieje jeszcze inny podział – na Amerykę Północną, Środkową i Południową. W tym przypadku południową granicą Ameryki Północnej jest Przesmyk Tehuantepec a północną Ameryki Południowej Przesmyk Panamski. Wyodrębnione w ten sposób, pomiędzy nimi, terytorium nazywane jest Ameryką Centralną (Międzymorze Amerykańskie) a z wyspami Morza Karaibskiego nosi nazwę Ameryki Środkowej. Warto wspomnieć jeszcze o jednym podziale – kulturowym. Według niego mamy Amerykę Łacińską i Anglosaską. Anglosaska to obszar na północ od Meksyku (USA i Kanada). Łacińska to pozostała część na południu, skolonizowana w większości przez Hiszpanię i Portugalię.

Australię uznaje się za kontynent ale są tacy, którzy uważają ją za wielką wyspę. Pewnym problemem jest Oceania. Tworzą ją wyspy rozsiane na ok. 60 mln km² Oceanu Spokojnego, głównie w środkowej i zachodniej jego części. Oceanię wyznaczają: na północy atol Kure (Hawaje), na południu Wyspy Campbella, na zachodzie wyspa Waigeo (przy brzegu Nowej Gwinei) a na wschodzie wyspy Sala y Gomez. W sumie Australia i Oceania to wydzielona część świata.

Azja 44,5 mln km² (8,7% powierzchni Ziemi, 29,8% powierzchni lądów)

Afryka 30,3 mln km² (5,9% powierzchni Ziemi, 20,3% powierzchni lądów)

Ameryka Płn 24, 2 mln km² (4,8% powierzchni Ziemi, 16,3% powierzchni lądów)

Ameryka Poł 17,8 mln km² (3,5% powierzchni Ziemi, 12,0% powierzchni lądów)

Antarktyda 13,2 mln km² (2,6% powierzchni Ziemi, 8,8% powierzchni lądów)

Europa 10,5 mln km² (2,1% powierzchni Ziemi, 7,1% powierzchni lądów)

Australia i Oceania 8,5 mln km² (1,7% powierzchni Ziemi, 5,7% powierzchni lądów;

sama Australia z wyspami przybrzeżnymi 7,7 mln km²)

Poniżej ciekawa mapa opracowana przez Buckminstera Fullera (amerykański wynalazca, architekt, konstruktor, filozof) a opublikowana w tygodniku „Life” w 1943 roku. Jest ona oparta na projekcji dwudziestościanu foremnego o trójkątnych bokach i w minimalnym stopniu zniekształca powierzchnię Ziemi. Pokazuje jak „bliski” jest nasz świat i że mówienie o globalnej wiosce na także wymiar geograficzny.

OCEANY I MORZA

Ocean (Ocean Światowy) stanowi wodną powłokę Ziemi otaczając wszystkie lądy. Zajmuje około 361 mln km² (71% powierzchni Ziemi). Według klasycznego podziału Oceanu Światowego wyróżnia się Ocean Atlantycki, Indyjski i Spokojny. Istnieje także podział na Ocean Atlantycki, Indyjski, Spokojny i Arktyczny (Lodowaty). W przypadku podziału na trzy Oceany z Atlantyku wydziela się wtedy akwen zwany Morzem Arktycznym. Kontrowersja z tym związana powstała w 1953 roku, kiedy Międzynarodowe Biuro Hydrograficzne w Monako nadało Morzu Arktycznemu nazwę Oceanu. Nie jest to jednak powszechnie akceptowane przez geografów i oceanografów.

Funkcjonuje także pojęcie Ocean Południowy (Ocean Antarktyczny) obejmujący południowe wody oceanów Atlantyckiego, Indyjskiego i Spokojnego.

Granice pomiędzy oceanami:

Atlantycki / Indyjski – wzdłuż południka Przylądka Igielnego (20⁰ Wsch),

Indyjski / Spokojny – w cieśninie Malakka, wzdłuż wysp Sumatra, Jawa, Bali, Lombok, Sumbawa, Sumba, Sawu, Rotu, Timor, Leti, Tanimbar, Kai, Aru, Nowej Gwinei, w cieśninie Torresa (wzdłuż południka Przylądka York – 142⁰ 32’ Wsch) a dalej wzdłuż południka Przylądka Południowo-wschodniego na Tasmanii (146⁰ 55’ Wsch),

Spokojny / Atlantycki – na północy w cieśninie Beringa, na południu w cieśninie Drake’a,

Ocean Spokojny 178,7 mln km² (poniżej największe morza)

Morze Koralowe

Morze Południowochińskie

Morze Beringa

Morze Ochockie

Ocean Atlantycki 73,1 mln km² (poniżej największe morza)

Morze Arktyczne

Morze Karaibskie

Morze Śródziemne

Zatoka Meksykańska

Ocean Indyjski 76,2 mln km² (poniżej największe morza)

Morze Arabskie

Zatoka Bengalska

Morze Arafura

Morze Timor

Największymi głębiami oceanicznymi są rowy oceaniczne:

Mariański (11022 m), Tonga (10 882 m), Izu Ogasawara (10 640 m),Kurylsko-Kamczacki (10 542 m), Filipiński (10 497 m), Bonin (10 340 m), Kermadec (10 047), Puerto Rico (9219 m), Nowej Brytanii (9140 m), Japoński (8412 m). Z wyjątkiem Rowu Puerto Rico (Atlantyk) wszystkie leżą w obrębie Oceanu Spokojnego.

Największe głębie według oceanów to:

Ocean Spokojny   –  Rów Mariański 11 034 m (podawane są także inne wartości)

Ocean Atlantycki  –  Rów Puerto Rico 9219 m

Ocean Indyjski      – Rów Jawajski 7729 m (według innych danych Amirancki 9074 m)

Największe pływy występują na następujących akwenach

– podano amplitudy pływów w metrach:

Zatoka Fundy (Kanada) – 20 m

Rio Gallegos (Argentyna) – 18 m

Zatoka Frobishera (Kanada) – 17 m

Rzeka Severn (Anglia) – 17 m

Mont-Saint-Michel (Francja) – 15,9 m

Nowa Szkocja (Kanada) – 15, 8 m

Frobisher Bay (Kanada) – 15,6 m

Granville (Francja) – 14,7 m

Puerto Santa Cruz (Argentyna) – 14,6 m

Saint-Malo (Francja) – 12,6 m

Bhawanager (Indie) – 12,4 m

Najdłuższa fala pływowa występuje na Amazonce i dociera 1400 km w głąb lądu. Najbardziej znana fala pływowa tzw. skacząca (gdy fala pływu napotka na swojej drodze lejkowate ujście rzeki) to Srebrny Smok – masa wody o wysokości 6 m i szerokości 8 km wdzierająca się od Morza Wschodniochińskiego w górę rzeki Qiantang w Chinach.

WYSPY (według kontynentów)

Azja

Borneo 746,0 tys. km²

Sumatra 427,4 tys. km²

Celebes 227,4 tys. km²

Afryka

Madagaskar 587 tys. km²

Ameryka Płn

Grenlandia 2160,0 tys. km²

Ziemia Baffina 507,4 tys. km²

Wyspa Wiktorii 217,2 tys. km²

Australia i Oceania

Nowa Gwinea 785,0 tys. km²

Wyspa Południowa 150,5 tys. km²

Wyspa Północna 114,5 tys. km²

(W samej Australii – Tasmania 63 tys. km²)

Europa

Wielka Brytania 216,3 tys. km²

Islandia 103,0 tys. km²

Wyspa Północna (Archipelag Nowa Ziemia) 48,1 tys. km²

Ameryka Poł

Ziemia Ognista 71,5 tys. km²

Marajo 42,0 tys. km²

Chiloe 8,4 tys. km²

Antarktyda

Wyspa Aleksandra I 43,2 tys. km²

PÓŁWYSPY (według kontynentów)

Azja

Arabski 2730 tys. km²

Indochiński 2174 tys. km²

Indyjski 2088 tys. km²

Ameryka Płn

Labrador 1430 tys. km²

Jukatan 150 tys. km²

Kalifornijski 144 tys. km²

Afryka

Somalijski 900 tys. km²

Europa

Skandynawski 800 tys. km²

Pirenejski 580 tys. km²

Bałkański 500 tys. km²

Antarktyda

Antarktyczny 300 tys. km²

Australia i Oceania

Ziemia Arnhem 243 tys. km²

York 235 tys. km²

Kimberley 155 tys. km²

Ameryka Poł

uajira 14 tys. km²

NAJWYŻSZE SZCZYTY GÓRSKIE (powyżej 8000 m n.p.m.)

Mount Everest (Himalaje) 8848 m n.p.m. *

K2 (Karakorum) 8611 m n.p.m.

Kangczendzonga (Himalaje) 8598 m n.p.m.

Lhotse (Himalaje) 8511 m n.p.m.

Makalu (Himalaje) 8481 m n.p.m.

Dhaulagiri (Himalaje) 8167 m n.p.m.

Manaslu (Himalaje) 8156 m n.p.m.

Cho Oyu (Himalaje) 8153 m n.p.m.

Nanga Parbat (Himalaje) 8126 m n.p.m.

Annapurna (Himalaje) 8091 m n.p.m.

Gasherbrum I (Karakorum) 8068 m n.p.m.

Broad Peak (Karakorum) 8047 m n.p.m.

Gasherbrum II (Karakorum) 8035 m n.p.m.

Shisha Pangma (Himalaje) 8013 m n.p.m.

* Należy zwrócić uwagę, że na Hawajach (Big Island) wznosi się wygasły wulkan Manua Kea (lub Mauna Kea). „Wyrasta” on z dna oceanu, z głębokości ok. 5000 metrów a wznosi się na wysokość 4205 m n.p.m. W sumie mierzy więc ponad 9000 m wysokości. Stąd niekiedy szczyt ten uważany jest za najwyższą górę świata.

NAJWYŻSZE SZCZYTY GÓRSKIE (według kontynentów)

Azja                     Mount Everest 8848 m n.p.m.

Ameryka Poł           Aconcagua 6959 m n.p.m.

Ameryka Płn           Mc Kinley 6194 m n.p.m.

Afryka                   Kilimanjaro 5895 m n.p.m.

Antarktyda             Mt. Vinson 4897 m n.p.m.

Australia i Oceania   Punca Maya (Piramida Carstensza) 4884 m n.p.m.

Europa                   Mont Blanc 4807 m n.p.m.

Najwyższe szczyty poszczególnych kontynentów składają się na tzw. Koronę Ziemi. Historię zdobywania Korony Ziemi zapoczątkował Richard Bass, amerykański biznesmen i miłośnik gór. Do 1985 roku zdobył on, wyznaczone przez siebie szczyty (Moun Everest, Aconcagua, Kilimanjaro, Mc Kinley, Mt Vinson, Mont Blanc, Góra Kościuszki). Swój wyczyn opisał w książce, która stała się bardzo popularna i inspirująca. Wkrótce jednak znany alpinista Reinhold Messner poddał w wątpliwość listę Bassa zastępując Górę Kościuszki szczytem Punca Maya (Piramida Carstensza) na Nowej Gwinei a Mont Blanc szczytem Elbrus (chociaż geografowie zaliczają go do Azji). Już w 1986 roku, najpierw Pat Morrow jako pierwszy, a następnie Reinhold Messner wspięli się na szczyty „nowej” Korony Ziemi. Zresztą obecnie przyjmuje się Koronę Ziemi w zestawie zaproponowanym przez Messnera. Mimo to sporo zdobywców, dla pewności, „kompletuje” 9 szczytów aby wypełnić wymagania obu wariantów. Pierwsi Polacy, którzy zdobyli Koronę to Leszek Cichy (1999) i Anna Czerwińska (2000).

Wyróżnia się także Koronę Himalajów czyli 14 najwyższych szczytów świata wznoszących się powyżej 8000 m n.p.m. Jest to nazwa zwyczajowa, gdyż właściwa powinna brzmieć Korona Himalajów i Karakorum – 10 szczytów znajduje się w Himalajach a 4 w Karakorum.

Analogicznie istnieje również Korona Europy. Tworzą ją najwyższe szczyty poszczególnych państw naszego kontynentu. Wszystkie szczyty muszą być położone w europejskiej części także tych krajów, które częściowo leżą w Azji. Zdarza się, że niektóre szczyty są bezimienne. Skład Korony Europy jest zmienny i zależy od sytuacji politycznej a w Europie zmienia się z powstaniem nowych państw.

W niektórych krajach są także opisane „narodowe” Korony. Skład Korony Polski podano poniżej…

Podziwiając góry lub wędrując po nich warto wiedzieć, że można wyróżnić następujące ich rodzaje:

• Góry fałdowe

Powstałe wskutek spiętrzenia mas skalnych w postaci fałdów albo płaszczowin

• Góry zrębowe

Powstałe w wyniku przemieszczania się mas skalnym w pionie, wzdłuż uskoków

• Góry wulkaniczne

Utworzone wskutek erupcji wulkanicznych

Szczególnym rodzajem gór są wulkany, zwane często ognistym oddechem Ziemi. Rodzą się w najsłabszych miejscach skorupy ziemskiej gdzie stykają się bloki płyt tektonicznych. Przez te szczeliny półpłynna lawa z wnętrza Ziemi wydostaje się na powierzchnie.

Poniżej najwyższe czynne wulkany na świecie (według kontynentów):

Ameryka Południowa

Guallatiri 6060 m np.m.

Cotopaxi 5897 m n.p.m.

El Misti 5822 m n.p.m.

Ameryka Północna

Orizaba/ Citlaltepetl 5700 m n.p.m.

Popocatepetl 5452 m n.p.m.

Reinier 4392 m n.p.m.

Azja

Kluczewska Sopka 4750 m n.p.m.

Kerinci 3805 m n.p.m.

Fudżijama 3776 m n.p.m.

Australia i Oceania

Manua Loa 4168 m n.p.m.

Ruapehu 2797 m n.p.m.

Ulawun 2296 m n.p.m.

Afryka

Kamerun 4070 m n.p.m.

Pico de Teide 3718 m n.p.m.

Nyirangongo 3470 m n.p.m.

Antarktyda

Erebus 3743 m n.p.m.

Europa

Etna 3323 m n.p.m.

Askia 1570 m n.p.m.

Hekla 1491 m n.p.m.

Lawa i materiały piroklastyczne wydobywające się z otworu wulkanicznego formują stożek wulkaniczny. Lejkowate zagłębienie na jego szczycie nazywane jest kraterem wulkanicznym.

Największe kratery wulkaniczne świata:

Acraman (Australia) 160 km średnicy

Sudbury (Kanada) 140 km średnicy

Vredefort (RPA) 140 km średnicy

Popi Gaj (Rosja) 100 km

Manicouagan (Kanada) 70 km średnicy

Kara (Rosja) 50 km średnicy

Manson (USA) 35 km średnicy

Crearwater Lake (Kanada) 32 km średnicy

Steen River (Kanada) 25 km średnicy

Meteor Crater (USA) 1,3 km

Odmianą krateru jest kaldera czyli zagłębienie w szczytowej części wulkanu w którym znajduje się nowy stożek z kraterem. Największą kalderą na świecie jest kaldera Ngorongoro w Tanzanii.

Najsłynniejsze erupcje wulkanów na Ziemi:

• Ok. 1500 lat p.n.e. wybuch wulkanu Santoryn/Thiera spowodował upadek kultury minojskiej.
• W 79 roku n.e. wybuch wulkanu Wezuwiusz grzebie kwitnące miasta Pompeje, Herkulanum i Stabie.
• W 1883 skutki potężnego wybuchu wulkanu Krakatau w Indonezji były odczuwalne na całym świecie.
• Erupcja wulkano Pele na Martynice w 1902 całkowicie zniszczyła stolice francuskich Karaibów i zabiła wszystkich jego mieszkańców (uratowała się tylko jedna osoba; prawie 30 tysięcy zginęło).

OBSZARY DEPRESYJNE

„Odwrotnością” gór (jeżeli tak to można określić) na lądzie są depresje, czyli obszary lądu położone poniżej poziomu morza. Wyróżnia się także tzw. kryptodepresje czyli depresje zalane przez wody jezior (najbardziej znana to jezioro Bajkał).

Najniżej położonym miejscem na kuli ziemskiej, czyli najgłębszą depresja jest depresja Morza Martwego (głębokość według różnych źródeł od 396 m p.p.m. do 418 m p.p.m.) położona na granicy Izraela i Jordanii.

Obszary depresyjne (według kontynentów)

Azja                     –    Morze Martwe 396 – 418 m p.p.m.

Afryka                  –    Jezioro Assai 170 m p.p.m.

Ameryka Poł           –    Gran Bajo de San Juan 105 m p.p.m

Ameryka Płn           –    Dolina Śmierci 86 m p.p.m

Australia i Oceania   –   Jezioro Eyre 12 m p.p.m.

Europa                   –   Schieland 5,6 m p.p.m

JEZIORA NATURALNE (według kontynentów)

Azja

Morze Kaspijskie 376 tys. km²

Aralskie 40 tys. km²

Bajkał 31 tys. km²

Ameryka Północna

Górne 82,1 tys. km²

Huron 59,8 tys. km²

Michigan 57,9 tys. km²

Afryka

Wiktorii 68,8 tys. km²

Tanganika 34,0 tys. km²

Niasa (Malawi) 30,8 tys. km²

Europa

Ładoga 18,4 tys. km²

Onega 9,7 tys km²

Wener 5,5 tys km²

Australia i Oceania

Eyre 9,5 tys. km²

Torres 5,7 tys. km²

Gairdner 5,5 tys. km²

Ameryka Południowa

Maracaibo 16,3 tys. km²

Patos 10,1 tys. km²

Titicaca 8,1 tys. km²

RZEKI (według kontynentów)

Ameryka Południowa

Amazonka z dopływami 7025 km (do 7100 km)

Parama 4700 km

Orinoko 2500 km

Afryka

Nil 6671 km

Kongo 4320 km

Niger 4030 km

Azja

Jangcy od 5570 do 6300 km

Huang He 5464 km

Ob z Irtyszem 5410 km

Ameryka Północna

Missisipi-Missouri 5970 km

Mackenzie-Athabazca 5450 km

Św. Wawrzyńca 3700 km

Europa

Wołga 3530 km

Dunaj 2850 km

Ural 2428 km

Australia i Oceania

Murray-Darling 3500 km

Rzeki mogą tworzyć widowiskowe kaniony, które są celami podróżników. Najsłynniejszy kanion świata to Wielki Kanion rzeki Kolorado w USA. Jest największy na świecie (349 km) ale nie najgłębszy (1750 m głębokości). Do niedawna za najgłębszy – 3200 m – uważany był kanion rzeki Colca w Peru (jako pierwsi przepłynęli go w 1982 Polacy, kajakarze z Krakowa w czasie wyprawy Canoandes; w 1984 wyczyn ten trafił do Księgi Guinnesa).

W 2004 roku w tym samym regionie odkryto wąwóz rzeki Cotahuasi o głębokości 3600 m. Jednym z piękniejszych jest kanion Fish River w Namibii. Ma 160 km długości i 550 m głębokości. W Europie największy jest Przełom rzeki Verdon w południowej Francji, w Prowansji (21km długości, głębokość 700 m).

Wodospady należą do jednych z najbardziej widowiskowych zjawisk przyrodniczych. Istnieje wiele rankingów oceniających wodospady według różnych „parametrów”. Z pewnością najwyższy jest wodospad Salto Angel (979 metrów) w Wenezueli. Najbardziej znane na świecie są Wodospady Iquasu (pogranicze Brazylii i Argentyny; woda spada z 40 metrów po 70 progach skalnych), Wiktorii (pogranicze Zimbabwe i Zambii; wysokość 111 metrów, szerokości 1,7 km), Niagara (na pograniczu USA i Kanady pomiędzy jeziorami Eyrie i Ontario; 50 m wysokości), Langfoss (w Norwegii o wysokości 612 metrów uważany jest za jeden z najbardziej widowiskowych wodospadów świata).

PUSTYNIE

Pustynie, zwane suchymi oceanami zajmują znaczące obszary lądów ok. 20 milionów km² czyli ok. 12% powierzchni lądów). Są to tereny pozbawione zwartej szaty roślinnej (większe skupiska roślinności występują w oazach) wskutek małej ilości opadów (do 200 mm rocznie), wysokich temperatur i znacznych ich amplitud dobowych, charakteryzujące się stałym deficytem wilgotności oraz silnym nasłonecznieniem. Związane są z klimatem suchym i skrajnie suchym zwrotnikowym (np. północna Afryka, Półwysep Arabski, Australia), występują również w suchych wnętrzach kontynentów w klimacie podzwrotnikowym, a także umiarkowanym (Azja Środkowa, Ameryka Północna). Specyficznym typem są pustynie nadbrzeżne (Atacama, Namib), związane z wysuszającym oddziaływaniem chłodnych prądów morskich. Wyróżnia się pustynie piaszczyste (erg), kamieniste (hamada) i żwirowe (serif). Istnieje także pojęcie pustynie lodowe dla określenia obszarów wiecznych lodów w strefie polarnej, pozbawionych roślinności i bez stałej ludności. Określenie powstało przez analogię do tradycyjnego pojęcia pustynia.

Powierzchnie pustyń, podawane w różnych źródłach, różnią się czasem wyraźnie ale … granice pustyni nie zawsze jest łatwo oznaczyć. Poza tym pustynie poszerzają swój obszar zdobywając coraz to nowe połacie Ziemi w coraz większym tempie. Proces pustynnienia jest związany ze zmianami klimatu i stanowi to zagrożenie dla setek milionów ludzi na Ziemi.

Największą pustynią świata jest Sahara. Zajmuje powierzchnie około 9 mln km². Trzeba zwrócić uwagę, ze piaszczyste wydmy stanowią zaledwie ćwierć jej powierzchni – reszta to kamieniste hamady i żwirowe serity. Do innych wielkich pustyń afrykańskich zalicza się pustynię Kalahari i Namib w południowo-zachodniej Afryce. Namib uznaje się za najstarszą pustynię Ziemi. Położona jest w południowo-zachodniej Afryce na wybrzeżu Atlantyku, gdzie płynie zimny Prąd Benguelski. Zajmuje obszar ok. 50 tys. km². Słynna jest z wielkich, czerwonych wydm a także ze złóż diamentów.

Pustynia Arabska – ponad 2,3 miliona kilometrów kwadratowych pustyni piaszczysto-kamienistej – to największa pustynia w Azji zajmująca obszar na Półwyspie Arbskim. W jej obrębie wyróżnia się Rub al-Khali (650 tys. km² – największy obszar pustyni piaszczystej).

Pustynia Arabska razem z Saharą tworzą największy system pustyń na świecie.

W Azji Środkowej leży grupa pustyń – Pustynia Turkiestańska, Gobi, Takla Makan i Thar. Najbardziej znana jest Gobi, słynna z wykopalisk paleontologicznych – szkielety dinozaurów.

Na południu USA i w Meksyku ciągnie się kompleks pustyń w którym wyróżnia się Wielką Kotlinę, Mohave, Sonorę i Chichuahua.

Wzdłuż zachodniego wybrzeża Ameryki Południowej nad brzegiem Oceanu Spokojnego ciągnie się pustynia Atakama. Jest to najbardziej sucha pustynia na świecie. Przyczyną bardzo niskiej wilgotności – w niektórych miejscach deszcz nie padał od kilkuset lat – jest płynący wzdłuż wybrzeża zimny Prąd Peruwiański. Atakama na południu przechodzi w Pustynię Patagońska, która dochodzi do wybrzeża wschodniego Ameryki Południowej.

Piaszczysta Wielka Pustynia Wiktorii jest największą pustynią australijską (prawie 1,5 mln km²), położoną w zachodniej i północno-zachodniej części tego kontynentu.

Tabernas to jedyna prawdziwa pustynia w Europie, położona w Hiszpanii.

* * * * * * * * * * * *

To, że świat coraz bardziej staje się globalną wioską  jest całkiem oczywiste. Spróbujmy jednak zrozumieć na jakim świecie żyjemy. Pomyślmy więc chwilę i uruchommy wyobraźnię. Jeżeli dałoby się zmniejszyć naszą planetę do rozmiarów wioski, którą zamieszkuje dokładnie 100 mieszkańców, to zachowując proporcje:

– mieszkałoby tam około 61 Azjatów, 14 Afrykańczyków 14 Amerykanów i 11 Europejczyków.

–  51 kobiet, 49 mężczyzn

– 30 białych, 70 „niebiałych”

– 30 chrześcijan, 70 „niechrześcijan”

– 6 osób posiadało wszystkich 59% bogactw a 80 żyłoby poniżej granicy ubóstwa

– 70 osób nie umiałoby czytać

– 50 osób cierpiało z powodu niedożywienia

– 1 osoba byłaby bliska śmierci a 1 narodzin

– 1 osoba posiadałaby wyższe wykształcenie

Warto abyś wiedział, że:

Jeżeli dzisiaj wstałeś z łóżka zdrowy – masz większe szczęście niż milion ludzi, którzy nie przeżyją tego tygodnia.

Jeżeli nie doświadczyłeś niebezpieczeństwa wojny, więzienia, tortur ani głodu – jesteś w lepszym położeniu niż 500 milionów ludzi na świecie.

Jeżeli masz dach nad głową, ubranie na grzbiecie i jedzenie w lodówce – jesteś bogatszy niż 75% ludzi

Jeżeli możesz chodzić do kościoła bez strachu – jesteś szczęśliwszy niż miliard ludzi na tym świecie

Jeżeli masz pieniądze w banku i trochę drobnych w portfelu – jesteś wśród 10% światowych bogaczy

Dlatego

Pracuj, jakbyś nie potrzebował pieniędzy

Kochaj, jakby Cię nikt nigdy nie zranił

Tańcz, jakby nikt na Ciebie nie patrzył

Śpiewaj, jakby nikt Cię nie słuchał

Żyj, jakby niebo było na Ziemi